Panik Atak Nedir?
Birden başlayan, ölüm kaygısı gibi yoğun bir endişenin eşlik ettiği, yaklaşık 15 dakika gibi bir süre zarfında tepe noktasına ulaşan bir ataktır.
Panik Atakta Görülen Belirtiler Nelerdir?
1. Çarpıntı
2. Terleme
3. Titreme, sarsılma
4. Soluğun daralması, havasız kalma hissi
5. Boğuluyormuş gibi olma
6. Göğüs ağrısı veya göğüste sıkışma
7. Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik, ayakta duramayacak gibi olma
8. Bulantı, karın ağrısı
9. Titreme, üşüme, ürperme ya da ateş basması
10. Uyuşma hissi ya da karıncalanma
11. Sanki içinde bulunulan ortam gerçek değilmiş gibi hissetme veya kişinin kendisine yabancı hissetmesi
12. Kontrolü kaybetme ya da aklını yitirme kaygısı
13. Ölüm korkusu
Panik Atak Hangi Durumlarda Ortaya Çıkar?
Panik atak beklendik veya beklenmedik durumlarda ortaya çıkabilir. Örneğin sosyal ve özgül fobi gibi hastalıklarda görülen panik ataklar sıklıkla beklenen durumlarda yani bilinen ve özgül tetikleyicilerle gündeme gelir. Ancak panik bozuklukta görülen ataklar beklenmedik tarzda ve yineleyici şekilde görülür.
Panik Atağın Toplumda Görülme Oranı Nedir?
Yaşam boyu en az bir panik atak geçirme olasılığı %10’dur. Yineleyici ve spontan panik ataklarla karakterize Panik Bozukluğun toplumda yaşam boyu yaygınlık oranı ise %1,5-3.8’dir. Ayrıca bahsi geçen oranın kadınlarda erkeklere göre bir miktar daha fazla olduğu bilinmektedir.
Panik Atak Hangi Yaşlarda Başlar?
Panik atağın görülme sıklığı iki yaş aralığında tepe noktasına ulaşmaktadır: Bunlardan ilki 15-24 yaş aralığı iken diğeri ise 45-54 yaş aralığıdır.
Panik Atağın Klinik Görünümü Nasıldır?
İlk panik atak sıklıkla beklenmedik bir anda yaşanır. Panik atağın üç ayrı aşaması vardır. İlk aşamada belirtiler aniden başlar ve 10-15 dakika kadar kısa bir sürede tepe noktasına ulaşır. Ataktaki kişi zihinsel belirtilerin yanı sıra kötü bir şey yaşayacağına dair yoğun kaygı, kafa karışıklığı, odaklanma zorluğu, çarpıntı, nefes darlığı, mide bulantısı, baş dönmesi, terleme gibi bedensel belirtiler de deneyimler. Bahsi geçen belirti kümesi; tepe noktasında 10-15 dakika kalır ve yine 10-15 dakika gibi bir sürede tıpkı başlangıçtaki gibi kendiliğinden azalarak sona erer.
Panik atak geçiren kişi çoğu zaman tekrar panik atak geçirmekle ilgili beklenti kaygısı yaşar. Bu nedenle güvenlik arama davranışı veya tek kalma ihtimali olan ortamlardan kaçınma gibi davranışlar da geliştirebilir.
Panik Atak Geçiren Kişide Ekarte Edilmesi Gereken Hastalıklar Nelerdir?
Panik atakta yalnızca kaygı, korku gibi ruhsal belirtiler değil aynı zamanda kalp çarpıntısı, mide bulantısı, nefes açlığı gibi bedensel belirtiler de eşlik eder. Tam da bu sebeple bahsi geçen belirtilere kaynaklık edebilecek organik patolojiler ekarte edilmelidir. Bu hastalıkları kansızlık, kalp yetmezliği, hipertansiyon, kalp kapak hastalıkları gibi kardiyovasküler hastalıklar; astım başta olmak üzere akciğer hastalıkları; serebrovasküler hastalıklar, ms gibi nörolojik hastalıklar; hipertroidi, hipoglisemi, diyabet, cushing sendromu, hipoparatroidi gibi endokrin hastalıkları; amfetamin, nikotin, antikolinerjikler gibi ilaç intoksikasyonları; kokain, halisünojenler gibi maddeyle ilişkili durumlar olarak gruplara ayırılabilir.
Kişi Neden Panik Atak Geçirir?
Panik atakta genetik yatkınlık önemlidir. Örneğin panik bozukluğu olan kişilerin birinci derece akrabalarında aynı hastalığın görülme olasılığı normal popülasyona göre 4-8 kat artmaktadır. Benzer şekilde tek yumurta ikizleri de çift yumurta ikizlerine göre panik bozukluğa yakalanma açısından daha fazla risk taşırlar.
Panik atakta önemli olan diğer bir faktör psikososyal faktörlerdir. Analitik kurama göre panik ataklar kaygı uyarıcı dürtülere karşı başarısız baş etme mekanizmalarıyla ilişkilidir. Yani hafif düzeyde olan kaygı uyarısı kişide aşırı tedirginlikle birlikte bazı bedensel belirtileri tetikler.
Panik atak geçiren kişilerden öykü alındığında genellikle stresli bir hayat, öfkeye katlanma zorluğu, duyguları deneyimleme ve düzenlemede güçlük, duygusal ayrılık veya kayıp gibi psikolojik veya çevresel kaynaklı bir tetikleyici ya da stresör ile karşılaşılır.
Bir Kez Panik Atak Geçirmiş Olmak Tekrar Panik Atak Geçirileceğini Garantiler Mi?
Hayır. Panik atak geçirmiş olmak tekrar panik atak geçirmek açısından risk teşkil etse de ömrü boyunca tek panik atak geçiren kişilerin oranı azımsanmayacak kadar fazladır.
Panik Atağın Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Panik Atağın tedavisi medikal (ilaç) tedavi ve psikoterapi olmak üzere iki gruba ayırılır. İlaç tedavisi olarak antidepresanlar kullanılır. Kimi zaman antidepresanlara ek olarak anksiyolitikler de kısa süreli kullanılmak şartıyla tedavi sürecinde tercih edilebilir. Buradaki amaç antidepresanların etkinliği başlayana dek kişinin kaygısını kontrol altına almaktır. Tedavi sürecinde bazen de antidepresanlara düşük dozda antipsikotikler güçlendirici olarak eklenir. Psikoterapi olaraksa bilişsel davranışçı terapi, dinamik yönelimli psikoterapi, kabul ve kararlılık terapisi başta olmak üzere çeşitli terapi yöntemleri tercih edilebilir. Hangi hastaya hangi ilacın hangi dozlarda verileceğine veya hangi hastanın hangi terapi türüne uygun olduğuna ise vaka özelinde karar verilir.
