Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), bireyin düşünce, duygu ve davranışlarında belirgin dalgalanmalarla kendini gösteren bir kişilik örüntüsüdür. Bu durum, kişinin kendisiyle ve başkalarıyla olan ilişkilerinde istikrarsızlığa yol açarak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. Borderline Kişilik Bozukluğunun klinik özellikleri ise şöyledir:
1. Duygusal Dalgalanmalar
BKB’de en belirgin özelliklerden biri, kişinin duygularında aşırı dalgalanmalar yaşamasıdır. Kişi, bir an mutlu ve heyecanlıyken kısa bir süre sonra yoğun öfke, üzüntü veya boşluk hissi yaşayabilir. Bu duygusal değişimler genellikle birkaç saat ile birkaç gün arasında sürebilir ve kişinin sosyal ilişkilerini olumsuz etkiler.
Bu duygu dalgalanmaları çoğu zaman tetikleyicilere bağlıdır. Örneğin, bir arkadaşın ilgisiz davranışı veya sevilen bir kişinin mesajına geç yanıt vermesi bile kişinin kendini terk edilmiş veya değersiz hissetmesine neden olabilir. Bu gibi durumlar, duygusal düzenleme becerilerinin geliştirilmesi gerektiğini gösterir.
2. Yoğun Terk Edilme Korkusu
BKB’li bireyler, terk edilme konusunda aşırı duyarlıdır. Gerçek veya hayali bir ayrılık tehdidi karşısında yoğun kaygı ve öfke hissedebilirler. Bu korku, bireyin ani ve aşırı tepkiler vermesine neden olduğu için bu kişiler ilişkilerini sürdürmekte hayli zorlanırlar.
Terk edilme korkusu, kişinin partnerine veya yakınlarına bağımlı hale gelmesine ve sağlıksız ilişkiler sürdürmesine neden olabilir. Bazen de tam tersi bir etkiyle, kişi terk edilmekten kaçınmak için ilişkilerini bilinçli olarak sabote eder. Bu, kişinin duygusal dünyasında büyük bir çelişki yaratır.
3. Kararsız ve Yoğun İlişkiler
BKB tanısı alan bireyler, ilişkilerinde genellikle uç noktalarda hareket ederler. Birini aşırı idealize edebilir ve kısa süre sonra tam tersi şekilde değersizleştirebilirler. Bu dengesizlik, arkadaşlıklar, romantik ilişkiler ve hatta terapötik ilişkilerde terapistine karşı dahi görülebilir.
İlişkilerdeki bu istikrarsızlık, BKB’li bireyin kendini birine tamamen bağımlı hissetmesine veya karşısındaki kişiyi tamamen reddetmesine neden olabilir. Bu durum hem bireyin kendisi hem de çevresindekiler için oldukça zorlayıcı olabilir.
4. Kimlik Karmaşası
Kişinin kendisini algılayışında belirgin değişimler olabilir. Böyle kişiler kendi değerleri, hedefleri ve kim olduğu konusunda sık sık belirsizlik yaşarlar. Kendini bazen çok güçlü ve başarılı, bazen de tamamen başarısız ve değersiz hissedebilirler.
Bu kimlik değişkenliği, meslek seçiminde, ilişki tercihlerinde ve hayata dair genel bakış açısında ani değişimlere neden olabilir. Bu durum bireyin yaşamında tutarsızlıklara ve belirsizliklere yol açar.
5. İmpulsivite (Dürtüsellik)
BKB’li bireyler, dürtüsel davranışlara yatkındır. Tehlikeli veya zararlı olabilecek davranışlar (örneğin, madde kullanımı, aşırı harcama, tehlikeli cinsel ilişkiler, dikkatsiz araba kullanma) sergileyebilirler. Bu tür davranışlar genellikle duygusal yoğunluk ve stresle başa çıkma yöntemi olarak ortaya çıkar.
Bu dürtüsellik, kişinin hayatında çeşitli sorunlara yol açabilir. Örneğin, iş yerinde ani kararlar alarak iş değiştirmek veya ilişkiyi bir anda bitirme eğiliminde olmak yaygındır.
6. Kendine Zarar Verme ve İntihar Düşünceleri
BKB’nin en ciddi belirtilerinden biri kendine zarar verme eğilimidir. Kişi, duygusal acısını hafifletmek için kendine zarar verebilir veya tekrarlayan intihar düşünceleri yaşayabilir. Özellikle duygusal yoğunluk yaşandığında, birey bu hislerle başa çıkmak için kendine zarar vermeyi bir çıkış yolu olarak görebilir.
7. Kronik Boşluk Hissi
BKB’li bireyler sıklıkla içsel bir boşluk hissederler. Kendilerini yalnız, amaçsız ve tatminsiz hissedebilirler. Bu his, kişinin hayatına anlam katmaya yönelik çabalarını zorlaştırabilir ve depresif belirtileri tetikleyebilir.
Bu boşluk hissi genellikle kişinin kimlik karmaşası ve değersizlik duygularıyla bağlantılıdır. Yani BKB’li birey kendini tanımakta güçlük çektiği için hemen her zaman yetersizlik hissiyle boğuşur.
8. Öfke Kontrol Problemleri
Yoğun ve ani öfke patlamaları sıkça görülür. Kişi, küçük olaylara aşırı tepki verebilir ve öfkesini kontrol etmekte zorlanabilir. Bu öfke bazen fiziksel ya da sözel saldırganlık şeklinde dışa vurulabilir.
Bireyin öfkesini kontrol edebilmesi için farkındalık kazanması ve öfke yönetimi stratejilerini öğrenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde sosyal ilişkileri ciddi anlamda zarar görür.
9. Geçici Paranoya veya Dissosiyatif Belirtiler
Yoğun stres altında, BKB’li bireyler kısa süreli paranoid düşünceler (örneğin, insanların onlara zarar vermek istediği veya kendilerinin arkasından iş çevirip durduğu inancı) veya dissosiyatif belirtiler (kendini dış dünyadan kopmuş hissetme, gerçeklik algısında bozulmalar) yaşayabilirler.
Bu belirtiler, bireyin stres yönetimi konusunda zorlandığını gösterir ve genellikle dinamik yönelimli terapilerle ele alınarak bireye destek olunur.
BKB ile Başa Çıkma ve Tedavi
BKB, doğru ve profesyonel destek ile yönetilebilir bir bozukluktur. Psikoterapi, özellikle de Dinamik Yönelimli Psikoterapi, bu bozukluğun yönetiminde kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Terapi sürecinde birey, duygu düzenleme, ilişkileri sağlıklı yönetme ve dürtüsellikle başa çıkma konularında beceriler kazanır. Ayrıca, bazı durumlarda ilaç tedavisi de belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir, terapi sürecinde destek kuvveti olarak tercih edilebilir.
